Gerçekleştireceğiniz her istatistiksel analizin ilk adımı, popülasyon vs örneklem veri kontrolü veya uğraştığınız verinin popülasyon mu yoksa örneklem mi olduğunu belirlemektir.
Popülasyon, çalışmamızla ilgili tüm öğelerin toplamıdır ve genellikle büyük N ile gösterilir. Popülasyon kullanırken elde ettiğimiz sayılara parametre denir.
Örneklem, popülasyonun bir alt kümesidir ve küçük harf n ile gösterilir ve bir örneklemle çalışırken elde ettiğimiz sayılara istatistik denir.
Artık çalıştığımız alana neden istatistik dendiğini biliyorsunuz 🙂
Diyelim ki ODTÜ’de okuyan öğrencilerin iş olanaklarıyla ilgili bir anket yapmak istiyoruz. Sizce bu durumda popülasyon nedir?
ODTÜ’ye girip birçok öğrenciyi bulabilirsin, değil mi? Eh, muhtemelen, bu ODTÜ öğrencilerinin popülasyonu olmazdı. İlgilenen nüfus sadece kampüsteki öğrencileri değil, yurt içi, değişimli, yurt dışı, uzaktan eğitim öğrencileri, yarı zamanlı öğrenciler, hatta kayıt yaptırıp liseye devam edenleri de kapsamaktadır. Kapsamlı olmasına rağmen, bu liste bile bazı insanları kaçırıyor. Buradaki fikir anlaşıldı diye düşünüyorum. Popülasyonları tanımlamak ve gerçek hayatta gözlemlemek gerçekten zordur.
Bir örneklem ile iletişim kurmak çok daha kolaydır.
Daha az zaman alır ve daha az maliyetlidir. Tüm bir popülasyonu analiz etmeye kıyasla örneklem çizmeyi tercih etmemizin ana nedenleri zaman ve kaynaklardır. O zaman hadi bir örneklem çizelim.
İlk başta yapmak istediğimiz gibi, ODTÜ kampüsüne gidebiliriz. Daha sonra kantine girelim çünkü orası insanlarla dolu olacak. Daha sonra 50 tane öğrenciyle röportaj yapabiliriz. Bu bir örneklemdir.
Ama bu 50 kişinin bize tüm üniversitenin gerçek bir temsili olan cevaplar verme şansı nedir? Oldukça zayıf, doğru. Örneklem ne rastgele ne de temsilidir.
Örneklemin her bir üyesi popülasyondan kesinlikle tesadüfen seçildiğinde rastgele bir örnek toplanır.
Her üyenin seçilme olasılığının eşit olduğundan emin olmalıyız. Örneğimize geri dönelim. Üniversite kantinine girdik ve her iki koşulu da ihlal ettik. İnsanlar tesadüfen seçilmediler; onlar öğle yemeği için orada olan bir grup ODTÜ öğrencisiydi. Çoğu üye kampüste olmadığı için seçilme şansı bile bulamamıştı. Böylece, örneğin rastgele olmadığı sonucuna varıyoruz.
Örneklemin temsil gücü ne olacak?
Temsili bir örneklem, tüm popülasyonun üyelerini doğru bir şekilde yansıtan popülasyonun bir alt kümesidir.
Örneğimiz rastgele değildi, ama temsili miydi?
Bir grup insanı temsil ediyordu ama kesinlikle üniversitedeki tüm öğrencileri değil. Daha doğrusu üniversite kantininde öğle yemeği yiyenleri temsil ediyordu. Anketimiz, üniversite kantininde yemek yiyen ODTÜ öğrencilerinin iş olanakları hakkında olsaydı, başarılı olurduk.
Şimdiye kadar, hem rastgele hem de temsili bir örneğin nasıl çizileceğini merak ediyor olmalısınız. En güvenli yol, öğrenci veri tabanına erişmek ve rastgele bir şekilde bireylerle iletişim kurmak olacaktır. Ancak, bu tür anketlerin üniversiteden yardım almadan yapılması neredeyse imkansız!
Popülasyonları tanımlamanın ve gözlemlemenin zor olduğunu söyledik. Sonra örneklemenin zor olduğunu gördük. Ancak örneklerin iki büyük avantajı vardır. Birincisi, deneyim kazandıktan sonra, bir örneğin temsili olup olmadığını anlamak o kadar da zor değil. İkinci olarak, istatistiksel testler eksik verilerle çalışmak üzere tasarlanmıştır; bu nedenle, örneklem alırken küçük bir hata yapmak her zaman bir sorun değildir.
Bu yazıda örneklem ve popülasyon kavramlarına değindik. Son olarak aşağıya bu kavramları daha iyi anlamanız için İngilizce bir video bırakıyorum. Okuduğunuz için teşekkür ederim, umarım beğenmişsinizdir. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.
Herhangi bir sorunuz olursa veya benimle iletişim kurmak isterseniz tüm sosyal medya hesaplarım bu linkte yer alıyor.
Turhan Can Kargın 