Herkese merhabalar!! Bu yazıyla birlikte yeni bir seriye başlıyoruz. Bu yazı serisinin her bir bölümünde tarihi değiştiren en önemli bilim insanlarının bilime katkılarını ve kısa yaşam öyküleri üzerine konuşacağız.
Bu serinin ilk bölümünde bilgisayar biliminin babası olarak anılan Nazilerin gizli askeri kodlarını çözen ve milyonların hayatını kurtaran bir bilim kahramanı olan Alan Turing hakkında konuşacağız. Hadi başlayalım!!!
İkinci Dünya Savaşı’nda İngilizlerin kazandığı başarıda kod-kırma çok önemli bir rol oynadı. Almanlar o sırada bir “Enigma makinesi” icat etmişti. Bu makineyi kullanarak hassas askeri bilgiler, örneğin ölümcül U-boat deniz altılarının konumlarını içeren önemli mesajları şifreliyorlardı.Makineye bir mesaj yazıldığında mümkün olan 159 kentilyon (milyar * milyar) kombinasyonlardan biri ile şifreleniyordu. Bunu yapmak için “anahtar” adı verilen bir algoritma kullanıyordu. Anahtar her 24 saatte bir değiştiriliyordu. Bu yüzden en zeki şifre kırıcılar bile bu mesajları çözmek neredeyse imkansız hale geliyordu.
Ancak sonunda bunu başaran biri çıktı. Tahmin edebilirsiniz ki bu kişi Alan Turing idi. 1912 doğumlu Turing’in cocukluğu İngiltere’de Dorset kasabasında özel bir okulda geçti. Arkasında CAmbridge Üniversitesinin matematik bölümüne girdi ve bölümü birincilikle bitirdi. 1936’da “Turing Makinesi” adını verdiği programlanabilir bir bilgisayar fikrini ortaya attı. Bu makinenin bir algoritma verildiği sürece tüm matematik problemlerini çözebildiği iddia ediliyordu. Çoğu bilim insanı bu makineyi modern bilgisayarların babası kabul ediyor.
Turing daha sonra Hükümetin kod ve şifreleme bölümünde yarı zamanlı olarak çalışmaya başladı. İkinci Dünya Savaşı patladığında Buckinghamshire’daki eski bir malikaneye, Bletchley Park’a gönderildi. Burasının savaş boyunca İngiliz istihbarat servisinin kalbi olacağını bilmiyordu.
Polonyalıların bulduğu Enigma kodunu inceleyen Turing ve matematikçi Gordon Welchman “Bombe” adını verdikleri bir elektromekanik makine icat etti. Polonya, basit anahtar sistemleri söz konusu olduğunda Enigma mesajlarını çözebiliyordu. Oysa “Bombe” tüm mesajları çözebilecek bir kapasitedeydi. Bunun için Enigma’nın donanımını bilmeleri ve 20 harflik bir temel satırı doğru olarak tahmin etmeleri yeterliydi.Turing’in bu icatı 2. Dünya Savaşını iki yıl kısalttığı düşünülüyor.
Turing savaştan sonra “Otomatik Hesaplama Makinesi” adını verdiği yeni bir icat üzerine çalışmaya başladı ve 1950’de ilk programını çalıştırdı. Buna ek olarak bir de satranç programı yazdı. GEliştirdiği program her yarım saatte bir satranç hamlesi yapabiliyordu. Ancak 1952’de çalışmaları eşcinsel olduğu ve bir erkekle ilişki yaşadığı gerekçesiyle dava edilince yarıda kesildi. Bu davalar sonucu hükümetteki işinden kovuldu ve iki yıl sonra intihar etti.
Turhan Can Kargın 